Kto został tegorocznym laureatem Nagrody Rady Miasta Krakowa?
Prof. Csaba G. Kiss, węgierski historyk kultury i literatury, eseista, znawca problematyki środkowoeuropejskiej, otrzymał tegoroczną Nagrodę Rady Miasta Krakowa Nowa Kultura – Nowej Europy im. Stanisława Vincenza, przyznawaną promotorom kultury z Europy Środkowo-Wschodniej za wybitne osiągnięcia w popularyzacji kultury tego regionu.
Fot. Robert Piaskowski / krakow.pl
Uroczyste wręczenie nastąpiło 4 września podczas XXIX Forum Ekonomicznego w Krynicy-Zdroju.
– Kraków był dla mnie bramą do Europy Środkowej, dzięki Krakowowi 55 lat temu zacząłem się uczyć i odkrywać Europę Środka. Kraków to stolica mojej młodości – powiedział prof. Csaba G. Kiss.
Nagrodę Rady Miasta Krakowa Nowa Kultura – Nowej Europy im. Stanisława Vincenza, wręczaną od 2005 roku, otrzymują osoby oraz instytucje, których działalność ma wpływ na życie publiczne i społeczne w Europie Środkowo-Wschodniej. W intencji pomysłodawców, ma być wyróżnieniem, które dostrzeżone zostanie nie tylko przez osoby związane ze światem kultury – stąd właśnie wybór czasu i miejsca wręczenia nagrody. Na Forum Ekonomicznym obecne jest bowiem międzynarodowe grono ekspertów, a także liderów życia politycznego, społecznego i gospodarczego.
W przeddzień przyznania nagrody, 3 września, w Międzynarodowym Centrum Kultury na Rynku Głównym 25, odbyło się spotkanie z laureatem, pt. „Europa Środkowa od nowa?”, które poprowadził hungarysta i dyplomata – ambasador Rafał Wiśniewski. Agata Wąsowska-Pawlik, dyrektor MCK, podkreśliła: – Słowa patrona nagrody, Stanisława Vincenza, o tym, że lekceważenie lub przeoczanie kultury sąsiadów, a sięganie do tego, co dalekie z tej tylko racji, że znane w świecie, a nie że wielkie, jest w gruncie rzeczy brakiem szacunku do samego siebie, najtrafniej oddają postawę profesora Kissa. Cieszę się z jego wyróżnienia podwójnie – to pierwszy Węgier w wyborowym gronie uhonorowanych dotąd wybitnych Środkowoeuropejczyków, a zarazem jeden z najwierniejszych przyjaciół MCK, towarzyszący nam niemal od początku.
Prof. Csaba G. Kiss jest cenionym węgierskim eseistą, uczonym i polonofilem. Bada tożsamość Europy Środkowej wyrażoną w literaturze, mitach i symbolach współtworzących ją narodów. Działa na rzecz zbliżenia między Węgrami, Polakami, Słowakami i Chorwatami. Jako pierwszy – jeszcze w latach 80. ubiegłego wieku – wystąpił z ideą wspólnego podręcznika kultury środkowoeuropejskiej. To on wprowadził do nauki pojęcie „miejsc wspólnej pamięci” jako bardziej właściwej dla naszej części kontynentu wersji słynnych lieux de mémoire – jednego z najbardziej nośnych pojęć współczesnej humanistyki.
Csaba G. Kiss jest profesorem Uniwersytetu im. Loránda Eötvösa w Budapeszcie; do 2010 roku był wykładowcą w Katedrze Kultury Polskiej na Wydziale Polonistyki oraz Katedrze Hungarystyki Uniwersytetu Warszawskiego, profesorem wizytującym na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie, Uniwersytecie w Zagrzebiu, Uniwersytecie Konstantyna Filozofa w Nitrze oraz Uniwersytecie Karola w Pradze. Zasiada w Radzie Programowej Międzynarodowego Centrum Kultury oraz Radzie Naukowej Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność. W latach 1987–1990 działał w węgierskiej opozycji, współtworzył Węgierskie Forum Demokratyczne.
Doświadczenie węgierskiego października 1956 – tak ważne dla całego jego pokolenia – i reakcja Polaków na te wydarzenia utwierdziły Csabę G. Kissa w przekonaniu, że dialog polsko-węgierski dostarcza klucza i kontekstu dla zrozumienia dziejów obu krajów, a także ich miejsca w kulturze i cywilizacji europejskiej. – Trzeba pamiętać, przez ile wieków nasze narody walczyły o swój byt i suwerenność. Z tego powodu nasze obiekty architektoniczne, dzieła literackie czy artystyczne mają bardzo ważną wymowę dla tożsamości i dla konkurencyjności w Europie – podkreśla tegoroczny laureat Nagrody.
Przywołanym tematom poświęcił wiele książek, które składają się na fascynujący obraz literatury, kultury i zagadnień narodowościowych w Europie Środkowej, dbając o ukazanie ich z wielu perspektyw. Prace Csaby G. Kissa wydawane były m.in. we Francji, Niemczech, Słowacji, Chorwacji i Polsce. W naszym kraju ukazał się „Dziennik polski (1980–1982)” (Poznań 2000), „Lekcja Europy Środkowej. Eseje i szkice” (Kraków 2009), „Powinowactwa wyszehradzkie. Wspomnienia, szkice, eseje” (Warszawa 2016).
– Kiss to wnikliwy badacz pogranicza kulturowego krajów Europy Środkowej i relacji pomiędzy narodami. Od lat zajmuje się polityką pamięci, narodowościami i ich symbolami. Nie ucieka od polityki, ale poszukuje w niej logiki, głębokich przyczyn, tłumaczy historię narodów przez pryzmat ich doświadczeń. Sam stał także na czele ruchów demokratycznych w okresie transformacji systemowej w Budapeszcie, poszukiwał wspólnych cech Węgrów i Polaków w przeszłości i współcześnie, jest cierpliwym tłumaczem tożsamości narodowych, różnic i podobieństw dla wielokulturowego tygla, który kształtował nasze narody. Trudno o większą spójność idei, zainteresowań i dzieł: Patrona Nagrody i jej Laureata – wskazał prezydent Krakowa, Jacek Majchrowski.
Nagrodę przyznaje Kapituła Nagrody, którą tworzą: przewodniczący Rady Miasta Krakowa, przedstawiciel prezydenta Krakowa, prezes Instytutu Studiów Wschodnich, laureaci poprzednich edycji nagrody oraz przedstawiciele instytucji działających w obszarze kultury, nauki i edukacji, zaproszeni przez przewodniczącego Rady Miasta Krakowa.Dotychczasowymi jej laureatami są: Tomas Venclova, Jiří Gruša, Krzysztof Czyżewski, Emil Brix, Agnieszka Holland, Tatiana Tołstoj, Andrzej Stasiuk, Martin Pollack, Magdaléna Vášáryová, Serhij Żadan, Jacek Purchla, Jarosław Hrycak, Swietłana Aleksiejewicz, Krzysztof Penderecki.
Źródło: krakow.pl
