Nie żyje aktor Jerzy Trela! Miał 80 lat

Kolejna dziś już tragiczna informacja! W wieku 80 lat odszedł od nas wielki aktor Jerzy Trela. Miał 80 lat. Był jednym z najwybitniejszych aktorów.

Fot. Autorstwa Ja Fryta from Strzegom – Jerzy TrelaUploaded by Dudek1337, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=27220809

Jerzy Józef Trela (ur. 14 marca 1942 w Leńczach) – polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, profesor i rektor PWST w Krakowie, poseł na Sejm PRL IX kadencji (1985–1989).

Jerzy Trela urodził się i wychował we wsi Leńcze w powiecie wadowickim, w rodzinie kolejarzy. Ukończył naukę w liceum plastycznym w Krakowie, po czym podjął studia na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie (ukończone w 1969). Był jednym ze współtwórców Krakowskiego Teatru Scena STU. Jest na stałe związany z Krakowem. Występował w tamtejszym Teatrze Rozmaitości, od 1969 do stycznia 2014 w Starym Teatrze. Był członkiem podstawowego zespołu Starego Teatru, aktorem wielu przedstawień wyreżyserowanych przez Konrada Swinarskiego. Stworzył wybitne kreacje aktorskie, m.in. w Dziadach, czy Wyzwoleniu. Zespół teatru opuścił na znak protestu przeciw zmianom, jakie wprowadzał nowy dyrektor sceny – Jan Klata. Trela podkreślał, że bezpośrednią przyczyną były dwa performance’y firmowane przez nową dyrekcję, w których wykpiwany był Swinarski. Wraz z Trelą zespół opuściła Anna Polony^[2].

W latach 1984–1990 Trela był rektorem krakowskiej PWST. Obecnie pełni funkcję profesora tejże uczelni.

Z ramienia Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pełnił mandat posła na Sejm PRL IX kadencji (1985–1989). W latach 1986–1989 był członkiem Narodowej Rady Kultury i Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa PRL Wojciechu Jaruzelskim.

Laureat Nagrody im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego w 1978 oraz dwukrotny laureat Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza – przyznawanej przez redakcję miesięcznika „Teatr” za sezon 1990/1991 i 1998/1999. W 1998 podczas III Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach odcisnął dłoń na Promenadzie Gwiazd. W tym samym roku ukazał się film dokumentalny o Jerzym Treli Jest taki człowiek w reżyserii Andrzeja Maja.

Był członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w 2015.

Odznaczenia i nagrody

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2011)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2000)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1981)
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005)
• Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (1989)
• Nagroda główna na XVI Kaliskich Spotkaniach Teatralnych w Kaliszu za rolę Konrada w Wyzwoleniu Stanisława Wyspiańskiego w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie (1976)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za osiągnięcia aktorskie (1977)
• Nagroda im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego (1978)
• Nagroda na IV Opolskich Konfrontacjach Teatralnych w Opolu za rolę Jaśka w Weselu Stanisława Wyspiańskiego w reż. Jerzego Grzegorzewskiego w Starym Teatrze w Krakowie (1978)
• Nagroda na XIX Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za rolę Gralaka w spektaklu Życiorys według Krzysztofa Kieślowskiego w Starym Teatrze w Krakowie (1978)
• Wielka Nagroda Publiczności, Nagroda Ministra Kultury i Sztuki na XIV Ogólnopolskim Przeglądzie Teatrów Małych Form w Szczecinie za reżyserię spektaklu Przeszłość to dziś, tylko cokolwiek dalej według Cypriana Kamila Norwida (1979)
• Nagroda Miasta Krakowa (1979)
• „Złoty Ekran” za rolę Konrada w Wyzwoleniu Stanisława Wyspiańskiego w Starym Teatrze w Krakowie (1980)
• Nagroda Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji I stopnia za osiągnięcia aktorskie w Teatrze Telewizji (1982)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt dorobku artystycznego (1983)
• Nagroda na X Opolskich Konfrontacjach Teatralnych w Opolu za rolę Masynissy w Irydionie Zygmunta Krasińskiego graną gościnnie w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1984)
• Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego oraz List Gratulacyjny od wojewody szczecińskiego (1984)
• Nagroda Ministra Obrony Narodowej I stopnia za wybitne kreacje filmowe, telewizyjne i teatralne (1985)
• Nagroda na XXVII Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za rolę Anatola w spektaklu Portret Sławomira Mrożka w Starym Teatrze w Krakowie (1988)
• Nagroda na XXIX FPSW we Wrocławiu za rolę Ojca w spektaklu Ślub Witolda Gombrowicza w Starym Teatrze w Krakowie (1991)
• Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza za rolę Ojca w Ślubie Witolda Gombrowicza w Starym Teatrze w Krakowie (1991)
• Złoty Wawrzyn Grzymały przyznany w Bydgoszczy (1992)
• Nagroda na I Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej (OKNWPSW) w Warszawie za rolę Zachedryńskiego w spektaklu Miłość na Krymie Sławomira Mrożka w Starym Teatrze w Krakowie (1995)
• „Złoty Laur” „Przekroju” (1995)
• Nagroda na XXI Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku w kategorii: drugoplanowa rola męska za rolę ojca Kuby w filmie Autoportret z kochanką w reż. Radosława Piwowarskiego (1996)
• Nagroda wojewody krakowskiego w dziedzinie kultury (1997)
• Krakowska Złota Maska w plebiscycie publiczności teatrów krakowskich za rolę Mefistofelesa w Fauście Johanna Goethego w Starym Teatrze w Krakowie (1998)
• Feliks Warszawski za rolę Samuela w Sędziach Stanisława Wyspiańskiego w Teatrze Narodowym w Warszawie (1999)
• Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza za rolę Samuela w Sędziach Stanisława Wyspiańskiego w Teatrze Narodowym w Warszawie (2000)
• Honorowa Nagroda Ludwik 2000 przyznawana przez krakowskie środowisko teatralne za całokształt twórczości (2001)
• Polska Nagroda Filmowa – Orzeł za najlepszą drugoplanową rolę męską w filmie Quo vadis w reż. Jerzego Kawalerowicza (2002)
• Nagroda Ministra Kultury w dziedzinie teatru (2005)
• Nagroda na V Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej „Dwa Teatry” w Sopocie za rolę Ericha Honeckera w słuchowisku Chrystus z Lobetal Leszka Wołosiuka (2005)
• Wielka Nagroda Aktorska na II Ogólnopolskim Konkursie na teatralną inscenizację dawnych dzieł literatury europejskiej za rolę tytułową w spektaklu Wielkie kazanie księdza Bernarda w Krakowskim Teatrze Scena STU (2007)
• Nagroda Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa w kategorii kultura i sztuka (2008)
• Grand Prix na XLIX Kaliskich Spotkaniach Teatralnych w Kaliszu za rolę Króla w spektaklu Król umiera, czyli ceremonie w reż. Piotra Cieplaka z Narodowego Starego Teatru w Krakowie (2009)
• Honorowa Nagroda „Kowadła” za wielkość sztuki wyznaczającej rangę polskiego aktorstwa (2010)
• Wielka Nagroda Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej „Dwa Teatry – Sopot 2011” za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze PR i Teatrze TVP (2011)
• Nagroda Prezesa Rady Ministrów „za osiągnięcia naukowe lub artystyczne w tym za wybitny dorobek naukowy lub artystyczny” (przyznana w 2013 za rok 2012)
• Wielki Splendor „za wybitne kreacje w słuchowiskach oraz twórczy wkład na rzecz rozwoju i umacniania rangi radia artystycznego w Polsce” (2017)
• Nagroda Gustaw za szczególne zasługi dla środowiska teatralnego (2018)
• Honorowy Obywatel Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa (2022)

Filmografia

Łukasz Kowalski